Ο Jamal θύμωσε
με ένα παιδί και το χτύπησε στο στομάχι. Η δασκάλα έγινε έξαλλη και τον οδήγησε
στο καρεκλάκι της σκέψης. Λίγο αργότερα ο διευθυντής του σχολείου έδωσε μία διάλεξη
στον Jamal. Δύο μέρες
αργότερα ο Jamal συνεπλάκη
για μία ακόμη φορά σε διαμάχη και χτύπησε ξανά κάποιο παιδί. Όταν η δασκάλα τον
πλησίασε ο Jamal προχώρησε προς την καρέκλα της σκέψης και είπε στη δασκάλα «ναι
ξέρω. Πηγαίνω γιατί δεν είμαι καλός!» Η δασκάλα γονάτισε δίπλα του, έβαλε το χέρι
της στο ώμο του και του εξήγησε ότι δεν είναι θυμωμένη με τον ίδιο αλλά με τη
συμπεριφορά του. Από τότε η δασκάλα προσπάθησε να βελτιώσει τη σχέση της με το
παιδί…(Gartrell 1998, 62) ΧΩΡΙΣ
ΚΑΡΕΚΛΑΚΙΑ ΣΚΕΨΗΣ!
Πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι προτείνουν να δίνεται
χρόνος στα παιδιά για να σκεφτούν τι έχουν κάνει σε περιπτώσεις που θεωρούν ότι
η συμπεριφορά τους παρεκκλίνει. Η τεχνική του Τime out βρίσκει την
εφαρμογή της στην «καρέκλα της σκέψης» στην οποία κάθεται το παιδί για να
σκεφτεί! Απομονώνεται ακόμη κι αν η καρέκλα δεν είναι σε άλλο δωμάτιο ή χώρο
αλλά δίπλα στην παιδαγωγό ή κοντά στον γονέα. Αρκεί να δούμε μια τομογραφία
εγκεφάλου και τις ομοιότητες που παρουσιάζονται στο σχετικό «πόνο» που
προκαλείται από μία τέτοιου είδους τεχνική και την αντίστοιχη από φυσική
κακοποίηση. Οι ομοιότητες είναι πολλές! Η τεχνική της καρέκλας της σκέψης όσο
γλυκά και ήπια και να παρουσιάζεται, από τα μικρά παιδιά εκλαμβάνεται ως
απόρριψη. Το παιδί που απομονώνεται υποφέρει πρωτίστως το ίδιο για το λόγο που
έκατσε στην καρέκλα και καλείται να υποφέρει μόνο του. Σε ηλικίες που τα παιδιά
χρειάζονται τη δέσμευση με τον φροντιστή τους, την αγκαλιά και την παρηγοριά
όταν νιώθουν συναισθήματα όπως ο θυμός που δε έχουν ακόμη τη δυναμική να
αυτορρυθμίσουν. Το παιδί καλείται να υποφέρει για να «πάρει το μάθημα» και να μην επαναλάβει τη
συμπεριφορά. Η σύνδεση αυτή είναι αδύνατο να συμβεί σε μικρές ηλικίες. Αρκεί να
παρατηρήσουμε το παιδί και να δούμε ότι τις περισσότερες φορές ο θυμός του
κλιμακώνεται. Η συμπεριφορά για την οποία κάθεται στο καρεκλάκι της σκέψης επαναλαμβάνεται. Ίσως και με άλλη έκφανση. Το μήνυμα που κυρίως παίρνει είναι να μην επαναλάβει τη
συμπεριφορά απλά για να μην καθίσει ξανά στο καρεκλάκι της σκέψης.
Η καλλυμένη αυτη μορφή τιμωρίας όχι μόνο δεν εχει τα
επιθυμητά αποτελέσματα του ενήλικα που την εφαρμόζει αλλά αλλάζει ακόμη και τη φυσική
δομή του εγκεφάλου. Ο Alfie Kohn, στο βιβλίο του
«Unconditional Parenting», αναφέρει πλήθος μελετών για τις αρνητικές
συνέπειες της time out τεχνικής στην ηθική και ψυχολογική ανάπτυξη
του παιδιού.
Ο Daniel
Gartrell (2001) στο άρθρο του «αντικαθιστώντας την τεχνική
του time-out» αναφέρει
ότι η τεχνική αυτή όπως και οι πίνακες επιβράβευσης ή καταχώρησης του ονόματος
του παιδιού σε χρώματα ανάλογα με τη σημαντικότητα του «σφάλματος» του,
στηρίζεται στην πρόκληση ντροπής και στην απόδοση κατηγορίας στο παιδί. Το
παιδί νιώθει αποτυχημένο γιατί δε κατάφερε να ανταποκριθεί στην απαίτηση του
δασκάλου του να είναι το «καλό και ήσυχο παιδί» του πίνακα επιβράβευσης. Ένα
από τα προβλήματα με αυτές τις τεχνικές, που αποκαλούνται από κάποιους ενήλικες
ως "λογικές συνέπειες," είναι ότι γενικά είναι λογικές και κατανοητές
μόνο για τον ενήλικα. Παρά το γεγονός ότι πρόθεση του ενηλίκου είναι να
πειθαρχήσει και όχι η τιμωρία, τα παιδιά έχουν την τάση να αντιλαμβάνονται αυτές
τις παραδοσιακές τεχνικές πειθαρχίας ως «πρόκληση πόνου» που στην
πραγματικότητα είναι ο ορισμός της τιμωρίας. Το παιδί που τοποθετείται στο
καρεκλάκι στης σκέψης χάνει προσωρινά την ιδιότητα του να ανήκει σε μία ομάδα! Όπως
προτείνεται στο ίδιο άρθρο, αντί των παλιών παραδοσιακών και αναποτελεσματικών
τεχνικών οι παιδαγωγοί θα έπρεπε να στραφούν σε 3 θετικές πρακτικές:
1. να είναι καθοδηγητές (και όχι τιμωροί)
2. να διδάσκουν δημοκρατικές δεξιότητες ζωής όπως να
βλέπουν τα παιδιά τον εαυτό τους ως άξια και ικανά μέλη μιας ομάδας, να
εκφράζουν έντονα συναισθήματα με τρόπο που δεν πληγώνουν, να επιλύουν τα
προβλήματα με ηθικό και έξυπνο τρόπο, να κατανοούν τα συναισθήματα και τις
απόψεις των άλλων, να συνεργάζονται σε ομάδες αποδεχόμενοι τις ανθρώπινες
διαφορές
και 3. να χτίζουν μία αίθουσα διδασκαλίας που
ενθαρρύνει τα παιδιά χωρίς την απομόνωση και τον αποκλεισμό κανενός παιδιού.
Πλέον γνωρίζουμε ότι η τεχνική του time out μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να επιφέρει. Το να λέμε την εφαρμόζω λίγο και όχι ακριβώς κλπ... είναι σαν το αντίστοιχο "δεν χτυπάω το παιδί μου, μόνο λίγο το αυτί του τραβάω καμιά φορά και ίσως καμία στα οπίσθια"! Το αποτύπωμα της σωματικής βίας δεν είναι αντίστοιχο του πόνου (πονάω περισσότερο άρα περισσότερο αρνητικές συνέπειες). Το αποτύπωμα είναι το ίδιο είτε μιλάμε για μερική εφαρμογή τέτοιων μεθόδων είτε για ολική!
*Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στο παρακάτω άρθρο και τους συνδέσμους
http://www.naeyc.org/files/tyc/file/Gartrell%2001.pdf
